Etteilla

21 Świat ConvosWłaściwie Jean-Baptiste Alliette (1738-91). Francuski okultysta, który odegrał pierwszoplanową rolę we wczesnym okresie rozwoju Tarota.
Poprzez swoją działalność i dorobek pisarski spopularyzował na dużą skalę dywinację przy zastosowaniu Tarota. Określił odniesienia między Tarotem, astrologią, czterema żywiołami. Opracował talię przeznaczoną do celów ezoterycznych.
Alliette, urodzony w Paryżu, nie był człowiekiem wykształconym, był natomiast oczytany i dociekliwy. Po roku 1770, już jako osoba znana, zaczął używać pseudonimu Etteilla i w tymże roku wydał pierwszą książkę Etteilla, lub pouczająca gra talią kart. Książka opisywała sposoby wrózenia ze zwyczajnych kart do gry. Proponował różne rozklady kart. Karty zmieniały znaczenia zależnie od pozycji prostej lub odwróconej. Na przykład, dziesiątka kier znaczyła miasto, a w pozycji odwróconej spadek. Król pik był adwokatem, a w pozycji odwróconej wdowcem. Pod koniec życia w 1791 roku Etteilla opracował i wydał specjalną talię do kartomancji opartą w całości na opracowanym przez siebie systemie wróżenia, pod nazwą Mała Etteilla.

Nie jest wiadomo, czy system był oryginalny. Sam Etteilla twierdził, że nauczył się go od pewnego Włocha.
Książka o wróżeniu z kart odniosła sukces, w następnym roku ukazało się jej nowe wydanie. Przyniosło do Etteilli sporo gotówki.
W roku 1781 ukazało się dzieło wspólczesnego Etteilli szwajcarskiego okultysty Court’a de Gebelin´a. Etteilla upominał się o swoje pierwszeństwo, czego jednak nie można potwierdzić. Niemniej w roku 1785 Etteilla opublikował dzieło o podstawowym znaczeniu dla Tarota i jego historii: Sposób gry w karty zwanej Tarotem – pierwszą książkę o dywinacji z zastosowaniem Tarota.
Podobnie jak Court de Gebelin, Etteilla przypisywał Tarota starożytnym Egipcjanom. Tarot miałby zostać opracowany przez siedemnastu magów, potomków Merkurego – Thota, w Świątyni Ognia w pobliżu Memfisu, 1828 lat po stworzeniu Świata i 178 lat po Potopie. Etteilla wydał swoją książkę 2125 lat od narodzin Tarota…
W 1788 Etteilla wydał talię ezoterycznego Tarota; nie do gry w karty lecz do wróżenia. Talia zapoczątkowała tradycję kart do dywinacji. Wcześniejsze talie, w tym również Tarot marsylski były przeznaczone do gry w karty. Talia Etteilli stanowiła przez cały wiek XIX kanon wróżenia z Tarota i obejmowała 22 Wielkie Arkana oraz 56 Małych Arkan. Karty Wielkich Arkanów zostały przez niego na nowo zinterpretowane, ułożone w zmienionej kolejności. Uległy zmianie symbole, z kartami zostały skojarzone konsekwentnie znaki astrologiczne i żywioły. Karty otrzymały krótkie opisy.
Z perspektywy czasu oceny Etteilli są rozbieżne. Z jednej strony, autorytety, jak Levi i A.E. Waite, ostro krytykują poglądy Etteilli, jego karty oraz fakt, że Etteila zarabiał na życie wróżąc z kart. Podnoszona jest kwestia niskiego poziomu wykształcenia Etteilli. Przeciwnego zdania są nie mniejsze autorytety. Papus zgłaszając uwagi do niektórych szczegółów, chwali osiągnięcia Etteilli. Także i nowsze recenzje są dwutorowe. Cynthia Giles w Tarot: historia, mity i nauka (1992) pisze: zasługa Etteilli leży w spopularyzowaniu idei Tarota, a nie w jego rzeczywistym wkładzie w teorię i w projektowanie kart. Natomiast Decker, De Paulis i Dummett w Złowieszczej talii kart (1996) przypominają: Gdyby nie spekulacje o Tarocie Etteilli i Court’a de Gebelin´a, o Tarocie najprawdopodobniej by zapomniano. Jest coś szczególnego w tym człowieku, jego pasja, szczerość, szczodrość i objawienie (w znaczeniu jakie te przymioty miały w XVIII wieku.
Kilka spraw jest bezdyskusyjnych. Etteilla był pierwszym, który:

  • napisał książkę w całości poświęconą dywinacji z zastosowaniem Tarota,
  • opracował talię Tarota dla celów ezoterycznych,
  • określił odniesienia między Tarotem, astrologią i żywiołami.

Etteilla również pierwszy opracował kompletny język i gramatykę Tarota, praktyczną metodologię jej stosowania. Po Etteilli ezoterycy mogli już dysponować stosunkowo kompletną, koherentną i racjonalną metodą dochodzenia do mądrości i mocy.

Kazimierz Pasiewicz